Had je ooit van een eetbos of #voedselbos gehoord? De kans is klein, maar als je leest wat het is, zal het je zeker bekend voorkomen. Want een eetbos is niets anders dan terug de natuur in je leven laten en dat meteen ook koppelen aan je voeding en je gezondheid.

Een eetbos is niets anders dan terug de natuur in je leven laten en dat meteen ook koppelen aan je voeding en je gezondheid.

Een eetbos is een manier om samen met en in de natuur te bouwen aan eetbare planten. Het is totaal anders dan de typische traditionele landbouw die velden vol van hetzelfde zet, mais, aardappelen,… en het volgende jaar een volgende teelt, alles opnieuw van hetzelfde.

De typische landbouw wisselt wel van teelten jaarlijks, en teelt er ook tussendoor een groenbemester in, met de bedoeling om de grond wat te herstellen. Maar een eetbos is als een bos: de bladval en de combinatie van planten, struiken, bomen, het groeien en vergaan, dat werkt allemaal samen om een gezond stuk natuur te krijgen.

Een eetbos is als een bos: de bladval en de combinatie van planten, struiken, bomen, het groeien en vergaan, dat werkt allemaal samen om een gezond stuk natuur te krijgen.

Allicht heb je al van permacultuur gehoord. Permacultuur is kort voor permanente agricultuur. En dat betekent ondermeer dat vaste planten deel uitmaken van die vorm van agricultuur. Vaste planten zijn planten die jaarlijks terugkomen op dezelfde plaats, ze worden niet verwijderd, maar brengen meermaals op. De bodem waarop ze groeien wordt niet omgekeerd maar hoogstens met compost verrijkt. Er zijn vele gradaties van permacultuur, je kunt permacultuur in je traditionele teelten inbrengen, of je kunt bijna volledig op basis van die permacultuur telen.

Het permacultuur-verhaal vertel ik omdat een eetbos eigenlijk het uiterste is van permacultuur. Een eetbos is waar permacultuur haar eindpunt kent. Het is zo dicht bij de natuur zelf, dat het lijkt of mensen er niets mee te maken hadden om het te bouwen. En zoals een bos dat doet, onderhoudt een eetbos ook zichzelf, het zorgt ervoor dat het uit zichzelf rijk blijft aan voedingsstoffen, aan voedsel en aan opbrengsten.

Zoals een bos dat doet, onderhoudt een eetbos ook zichzelf, het zorgt ervoor dat het uit zichzelf rijk blijft aan voedingsstoffen, aan voedsel en aan opbrengsten.

Ik ben zelf bij de bouw van mijn voedselbos gekomen na een lange weg van amateur-tuinier over professionele bio-teler. En al klinkt het misschien simpel voor mijn lezers, ik heb zelf veel boeken moeten doorworstelen om tot meer inzicht en bewustwording te komen. Ik wil mijn lezers die moeite besparen, door de bouw van mijn eetbos op een eenvoudige manier te illustreren op deze site, en door te verwijzen naar anderen die op een natuurlijke manier aan gezonde voeding op eigen bodem komen.

Ik wil de bouw van mijn eetbos op een eenvoudige manier illustreren op deze site.

Het eerste boekje dat mij heeft doen nadenken over een eetbos, was dat van Robert Hart, eigenlijk de voorloper, met zijn eetbos en zijn boekje Forest Gardening. Dat boekje is vertaald in het Nederlands, het is zeker de moeite waard, maar als je aan de slag wilt om zelf een eetbos te bouwen met de natuur, dan heb je meer aan het uitgebreidere en recentere boek van Martin Crawford : Creating a Forest Garden. Dat boek geeft de volledige uitleg hoe je een eetbos in een gematigd klimaat kunt opzetten, met voldoende opbrengst voor de mens, en het heeft vele overzichten van planten, struiken, bomen, bodembedekkers enzovoort.

 

Ik ben al te ver in deze blog aangekomen zonder dat ik eigenlijk een heldere definitie van een eetbos heb gegeven. Wel, hier komt ie.

Een eetbos of voedselbos is een tuin met de structuur van een jong natuurlijk bos, gebruik makende van planten die direct of indirect voordeel hebben voor mensen – vaak eetbare planten. Met hoge bomen, kleinere bomen, hoge struiken, kleinere struiken, overblijvende en eenjarige kruiden, wortelgewassen, klimmers.

Een eetbos of voedselbos is een tuin met de structuur van een jong natuurlijk bos, gebruik makende van planten die direct of indirect voordeel hebben voor mensen – vaak eetbare planten. Met hoge bomen, kleinere bomen, hoge struiken, kleinere struiken, overblijvende en eenjarige kruiden, wortelgewassen, klimmers. Zo geplant dat ze positief met mekaar in verhouding staan en dat de vruchtbaarheid door de planten zelf gewaarborgd blijft. Een bos houdt zichzelf in stand, de bodem blijft bedekt, vruchtbaarheid en vochtigheidsgraad zijn als vanzelf geregeld. Belangrijk is o.a. dat licht en lucht blijvend mogelijk gemaakt worden in het eetbos. Dat planten als windschutting mee een microklimaat helpen vormen. Dat er een grote diversiteit is in planten en in bodemleven.

Belangrijk is o.a. dat licht en lucht blijvend mogelijk gemaakt worden in het eetbos. Dat planten als windschutting mee een microklimaat helpen vormen. Dat er een grote diversiteit is in planten en in bodemleven.

In tropische gebieden zoals in Azië en Afrika, Centraal Amerika, China, bestaan al veel langer bostuinen of eetbossen. Gewoon als tuinen bij de woningen van de bevolking. Het (sub)tropische klimaat maakt de aanleg en de opbrengsten van zo’n tropisch eetbos natuurlijk veel makkelijker als in ons gematigd klimaat. Maar ook in ons gematigd klimaat kunnen we met de juiste keuze van bomen, struiken, planten prachtige eetbossen maken. En iets wat nu eens in ons voordeel speelt, is dat het klimaat toch wat kuren kent: klimaatverandering zou een aantal teelten die vandaag enkel in subtropisch klimaat mogelijk zijn, ook bij ons mogelijk maken.

Ook in ons gematigd klimaat kunnen we met de juiste keuze van bomen, struiken, planten prachtige eetbossen maken.

De aanleg van mijn eetbos ‘Het Nieuwe Begin’ zal een 10-tal jaren in beslag nemen. Ik heb in totaal een stuk weiland, wat vroeger traditionele landbouwgrond was, van om en bij de 1500 m2. Er is hierop al rondom een houtkant gezet 7 jaar geleden. Die houtkant is meteen ook een eerste windscherm van hondsroos, hazelaar, sporkehout, zwarte els, en nog enkele andere struiken. Op het stuk weiland zijn ook al hoogstamfruitbomen geplant die intussen 5 jaar oud zijn: appelaars, perelaars, pruimelaars, kerselaars, een kleine walnotelaar, en nog wat andere. Om de 1 tot 2 jaren maak ik van een nieuw stuk grasland van ongeveer 8 op 30 meter een stukje eetbos. Hoe ik dat doe is eenvoudig: ik plaats een groot stuk worteldoek op het grasland en laat het er minstens anderhalf jaar liggen. Op die manier vergaat het gras en kruid tot in de wortels, en als ik klaar ben om de eetbos-planten te plaatsen, dan hoef ik die worteldoek enkel weg te nemen en ik kan starten.

De aanleg van mijn eetbos ‘Het Nieuwe Begin’ zal een 10-tal jaren in beslag nemen. Voor het eerste jaar heb ik heel wat verschillende planten, struiken, boompjes aangekocht, en ook heel wat zelf gezaaid en gestekt.

Voor het eerste jaar heb ik heel wat verschillende planten, struiken, boompjes aangekocht, en ook heel wat zelf gezaaid en gestekt. Het leek bij mij thuis, in de serres, soms heel erg op een tuincentrum. Het zaaien zal ik zeker in de komende jaren beter en vaker doen, en ook het zelf stekken. De zaai is soms moeilijk, omdat vele zaadjes door een periode van koude moeten en vervolgens lange tijd nodig hebben om te kiemen. In het voorjaar van 2015 heb ik de meeste van deze jonge planten uitgeplant, en in de eerste eetbosstrook van 240 m2 leken al die jonge planten echt nietig. Maar de natuur zal dit eerste stukje eetbos snel doen groeien.

Ik zal jaarlijks mineralen toevoegen, ondermeer in de vorm van lavagesteente, lavagruis met hoge magnetische waarde.

Mijn eetbos komt op een voormalig stuk landbouwgrond, dat jaarlijks met zeer nitraatrijke meststoffen is bewerkt, is geploegd, en is leeggeroofd aan mineralen. Dit is dus eigenlijk een arm stuk grond. Daarom zal ik jaarlijks mineralen toevoegen, ondermeer in de vorm van lavagesteente, lavagruis met hoge magnetische waarde. Ik voorzie een dag in het voorjaar om met de hand het lavagesteente in te strooien over het volledige toekomstige eetbos. Mijn eetbos is dus niet alleen voor mezelf een nieuw begin, maar ook voor de bodem die langzaam maar zeker kan herstellen van de jarenlange verarming.

Mijn eetbos is dus niet alleen voor mezelf een nieuw begin, maar ook voor de bodem die langzaam maar zeker kan herstellen van de jarenlange verarming.

Het eerste stuk van 240 m2 bevat ondermeer volgende planten, het eerste jaar is daarbij ook een reguliere teelt voorzien van wortelen, aardappelen, uien, pastinaak, bieten, pompoen, … :

Judasboom, eetbare bloemen

Meerdere Allium (look/ajuin) : Indianenlook, Amerikaanse look, Chinese bieslook, …

Oostindische Kers : aromatisch, pittig, kruid

Ananasguave : vruchten (smaak tussen ananas en aardbei)

Kardoen : wilde artisjok, nerven van bladeren (smaak tussen artisjok en asperge)

Frambozen variëteiten

Aalbes, witte, rode

Japanse Andoorn, knolgewas

Cornus kousa en mas, vruchten

Olijfwilg, stikstof-fixeerder, vruchten

Zeepruim, besjes

Appelbes, Gojibes, Aardbeiboom, vruchten

Erwtenstruik, stikstof-fixeerder, windbreker

Roomse kervel, venkel, muntkruiden, …

Gagel, blad en vrucht

In mijn volgende blog neem ik je mee in het avontuur van het eetbos en leg ik uit wat de kenmerken en de voordelen zijn van een voedselbos, voor mens, natuur, milieu, enzovoort